70 godina od „fiće“: Simbol modernizacije i nostalgije u Kragujevcu

Ove godine obeležavamo 70 godina od početka proizvodnje legendarnog “fiće” u Kragujevcu, automobila koji je postao ne samo simbol modernizacije Jugoslavije, već i neizostavan deo nostalgičnih priča o prošlim vremenima. U ovom tekstu osvrtaćemo se na kulturno-historijski značaj „fiće“ u Kragujevcu i šire, njegovu ulogu u svakodnevnom životu, te kako je postao simbol, ne samo automobilske industrije, već i nacionalne kolektivne memorije.

„Fica“, kako ga često zovu, bio je prvi masovno proizvedeni automobil u bivšoj Jugoslaviji, a njegova proizvodnja započela je 1955. godine u fabrici Zastava u Kragujevcu. Tokom godina, ovaj mali automobil stekao je status ikone u bivšoj Jugoslaviji, prepoznatljiv ne samo po dizajnu, već i po svojoj pristupačnoj ceni, koja je omogućila brojnim porodicama da postanu vlasnici svog prvog automobila. Zastava 750, kako je bio zvanični naziv „fiće“, brzo je postao omiljen među građanima, jer je na neki način omogućio „novi početak“ za mnoge koji su prethodnih godina živeli u teškim uslovima rata i posleratne obnove.

Nostalgija koja danas prati „fiću“ u Kragujevcu i drugim gradovima bivše Jugoslavije, proizlazi iz njegove uloge kao simbol prošlih vremena, vremena kada je automobil bio luksuz, ali i dostupnost koju je omogućio razvoj industrije. „Fića“ je bio više od običnog prevoznog sredstva – on je bio simbol slobode, mobilnosti, i nade u modernizaciju koja je obeležavala to doba.

Međutim, uznostalgične priče, ne smemo zaboraviti ni njegovu ulogu u jugoslovenskom ekonomskom razvoju. Bilo je to vreme kada je Jugoslavija investirala u sopstvenu industriju i proizvodnju, čime je, pored sticanja automobilske nezavisnosti, nastojala da se pozicionira kao ozbiljan igrač na svetskoj ekonomskoj sceni. A Zastava 750, kao ikona te industrije, bio je njen ponos.

Danas, 70 godina nakon što je prvi „fića“ sišao sa proizvodnih traka, Kragujevac se ponosno sećanje na svog automobilskog heroja. Mnogi se sećaju smeha i uživanja u vožnji, kako kroz kragujevačke ulice, tako i širom zemlje. S druge strane, danas se pojavljuje i sve više entuzijasta koji se bave restauracijom starih modela „fiće“, čime održavaju tu nostalgiju živom, a ovaj automobil postaje dragocena relikvija iz prošlog vremena.

„Fića“ nije samo voz, on je simbol vremena u kojem su mnogi ljudi u Jugoslaviji sanjali o boljoj budućnosti i sigurnijem životu. Iako se svet promenio, a automobili postali sofisticiraniji, legenda o „fići“ i dalje živi u srcima onih koji su ga vozili, kao i u očima onih koji se divno sećaju prošlih vremena.

U Kragujevcu, a i širom bivše Jugoslavije, „fića“ nije samo prošlost, već i deo identiteta. Kao simbol modernizacije, ali i nostalgije, on i dalje zauzima posebno mesto, ne samo u istoriji automobilske industrije, već i u kolektivnom pamćenju jednog vremena.